در معرفی کتابِ «رقص دیالکتیک: گام‌هایی در روش مارکس» | پراکسیس

دریافت نسخه‌ی PDF یادداشت پراکسیس: اگر چه امروزه اهمیت روش تفکر دیالکتیکی در ساحت علوم اجتماعی و حتی راه‌جویی‌هایی فکریِ زندگی روزمره مورد تأیید بسیاری از افراد و نحله‌های فکری است، اما فهم و تفسیر سازوکار دیالکتیک و نیز شیوه‌ی کاربست آن در روند پژوهش و اندیشه‌ورزی هنوز هم محل اختلاف است. این به ویژه‌ از آن روست که سنّت تفکر دیالکتیکی از یونان باستان تا اندیشه‌‌های هگل و مارکس گستره‌ی بسیار متنوع و وسیعی را شامل می‌شود. دیالکتیک از آنجا که انقلابی در روش اندیشه و شیوه‌ی دیدن جهان است، در بنیان خود -حداقل به میانجی مقوله‌های تضاد و تغییر، و ارجاع به پیوستار زمانیِ هم‌بسته با پدیده‌ها- حامل نگاهی انقلابی به مناسبات جهان نیز هست. از این رو مطالعه‌ی آثار نظری مهمی که در شرح دیالکتیک و روش ادامه‌ مطلب …

معرفی کتاب «درک مارکس از جنسیت و خانواده» | جنی موریسون | ترجمه: ارغوان

دریافت نسخه‌ی PDF توضیح: کتاب «درک مارکس از جنسیت و خانواده» کاندیدای جایزه بهترین کتاب کنفرانس ماتریالیسم تاریخی سال ۲۰۱۳ در لندن بوده است. رفقای گروه «ارغوان»، به منظور معرفی این کتاب، متنی را به قلم جنی موریسون ترجمه کرده و در وبسایت‌شان منتشر نموده‌اند. پراکسیس با توجه به اهمیت این کتاب، و ضمن قدردانی از زحمات رفقای ارغوان، اقدام به بازنشر این متن ترجمه‌ نموده است. *** با توجه به تعامل دراز­مدت مارکسیسم و فمینیسم، عجیب است که مطالعات نظام‌مندِ اندکی در­ مورد نوشته‌های مارکس راجع به زنان و جنسیت وجود دارد. در واقع کتاب هدر.ا.براون با عنوانِ «درک مارکس از جنسیت و خانواده: یک خوانش انتقادی»، نخستین کتاب نگاشته‌شده در این حوزه است. اهمیت این موضوع، بیش از صرفِ پر کردنِ خلاءِ آکادمیکِ غیرعادی در این زمینه است. این امر ادامه‌ مطلب …

هنگام غوطه‌ور شدن در تاریخ این منازعه باید خود را از سقوط اخلاقی حفظ کنیم! | معرفی کتابی در باب فلسطین

شناسنامه کوتاه کتاب: در سال 2001، یعنی مدتی پس از آغاز موج دوم انتفاضه، آلن گرش سوسیالیست فرانسوی و سردبیر نشریه لوموند دیپلماتیک کتابی منتشر ساخت با عنوان «Israël, Palestine: vérités sur un conflit» (اسراییل، فلسطین: حقایقی پیرامون یک‌کشمکش). این کتاب با همت بهروز عارفی به فارسی برگردانده شد و در سال 1382 توسط انتشارات خاوران منتشر شد و سپس نسخه‌ی الکترونیکی آن در سال 1385 توسط «انتشارات اندیشه و پیکار» باز نشر گردید (1). *** از میان انبوه کتاب‌هایی که با دیدگاه‌ها و منظرهای سیاسی متفاوت به شرح مساله فلسطین پرداخته‌اند، قطعا انتخاب کتابی برای معرفی به مخاطبان این ویژه‌نامه کار ساده‌ای به نظر نمی‌رسید. اما با معیارهایی که در نظر ما اهمیت‌ داشته‌اند و با توجه به محدودیت منابع فارسی قابل اتکا در این زمینه این کار چندان ادامه‌ مطلب …

دعوت به بازخوانی‌ِ میراث گذار از «آپارتاید» در آفریقای جنوبی | پراکسیس

[دریافت نسخه PDF] نلسون ماندلا را همه می‌شناسند، اما آفریقای جنوبی را نه *!‌ البته به لطف «آگاهی‌» رسانیِ عمومی تقریبا همه‌ی جهانیان نام آفریقای جنوبی را در پیوند با کلمه‌ی جادویی «آپارتاید» شنیده‌اند، همان که ماندلا چهره‌ای قهرمان در مبارزه با آن معرفی شده بود (که شاید بود). گو اینکه نام ماندلا آن قدر بزرگ شد تا چند دهه مبارزات پر کشاکش «کنگره ملی آفریقا» و جنبش توده‌ای علیه تبعیضات سیتماتیک (که فراتر از رنگ پوست بود) زیر سایه برود. باری همه می‌دانند که ماندلا در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ سهم بزرگی در سقوط نظام منحط آپارتاید و جایگزین‌سازیِ آن با رژیم سیاسیِ تازه‌ای داشت (گو اینکه او را -در کسوت قهرمان- تا مرتبه‌ی یگانه عاملیت این تحول بالا می‌برند). و باز به لطف خبرپراکنیِ رسانه‌‌های فراگیر همه ماندلا را ادامه‌ مطلب …

معرفی مقاله | «آرمانگرایی اخلاقی و واقعگرایی سیاسی» | سیمون دوبوآر

[دریافت نسخه PDF مقاله] معرفی مقاله: این مقاله بلندْ دومین مقاله از کتابی است نوشته سیمون دوبوآر، که ترجمه فارسی آن (به همت زنده یاد مصطفی رحیمی) تحت نام «نقد حکمت عامیانه» انتشار یافته است. در این مقاله، سیمون دوبوآر، اندیشمند و فمینیست نامدار فرانسوی، واقعگرایی سیاسی را در امتداد آرمانگرایی اخلاقی مورد بحث قرار می‌دهد. در این متنْ «واقعگرایی» به مثابه یکی از رویکردهای پیش روی «سیاست‌پیشه» در مواجهه با پهنه انتخاب و کنش سیاسی نمایان می‌شود (مترجمْ عنوان «سیاست‌پیشه» را به کسی اطلاق می‌کند که در تدارکِ جهان آینده است؛ نه سیاست‌مدارْ به معنای متعارف کلمه). با بررسیِ تنشِ گریز ناپذیرِ «سیاست‌پیشه» با حوزه اخلاق مرسوم و امر اخلاقی، دوبوآر می‌کوشد از مسیری دیالکتیکی در نهایت درکی از سیاست اخلاقی به مخاطب عرضه کند. در همین مسیر است که تضادهای درونی واقعگرایی سیاسی برجسته می‌شود ادامه‌ مطلب …

عراق از راه دور

«بهداد بردبار» کتاب «عراق از راه دور» (1) نام مجموعه‌ای است حاوی پنج مقاله با موضوع مردم نگاری. آنتونیوس روبن (2)، گردآورنده‌ی این مجموعه در ابتدا اشاره می‌کند که به دلیل وضعیت خشونت‌بارِ حاکم بر عراقْ پس از اشغال آن توسط آمریکا و متحدانش، امکان حضور مردم‌شناسان در آن کشور وجود نداشته تا بتوانند کار تحقیقاتی خود را به صورت میدانی در آنجا انجام دهند. به همین دلیل نویسندگان این کتاب مجبور شده‌اند این مطالعات را از راه دور به ثمر برسانند. روبن می‌گوید که مردم‌شناسی در قرن نوزدهم با مطالعه‌ی دست‌نوشته های مبلغان مذهبی، جهانگردان، ملوانان و استعمارگران شکل گرفت. بنابراین مطالعه‌ی اقوام از راه دور سابقه‌ی طولانی داردْ به ویژه در شرایطی که حضور در برخی از کشورها با خطر بالایی همراه استْ این روش مورد استفاده قرار ادامه‌ مطلب …

معرفی کتاب «فونتامارا» اثر اینیاتسیو سیلونه [به همراه لینک دانلود]

توضیح: در زمانه‌ای که ارزش‌های ایدئولوژیک‌ نظام مسلط هر چه بیشتر در آدم‌ها درونی می‌شوند و انگاره‌هایی چون «فردگرایی»، «مصرف‌گرایی»، «ثروت‌اندوزی»، «پیشرفت و موفقیت» (به مثابه‌ی پیشی گرفتن از دیگران) و … همچون اصولی تردیدناپذیر در تار و پود جوامع امروزی نهادینه می شوند، تقویت و جان بخشیدن به ارزش‌های رهایی‌بخش اما سرکوب شده‌ای همچون «امر جمعی»، «روشنگری»، «مقاومت»، «همبستگی»، «سازمان‌یابی» و … خود بخشی ضروری از فرآیند مبارزه با نظم موجود است. از این رو باید چنین ارزش‌هایی را از لابلای تاریخ و اندوخته‌های فرهنگی و مبارزاتی بیرون کشید و به میان جامعه بازگرداند. در هیاهوی بی‌وقفه رسانه‌های مین‌استریم و سایر ابزارهای «صنعت فرهنگ»، باید به «ادبیات مقاومت» روی آورد؛ تا با بازگویی ادبیِ ایستادگی‌ها، مبارزات و نبرد‌های رهایی‌بخش مردم در سیر تاریخ مدرن، ضرورت مبارزه را برجسته کرد ادامه‌ مطلب …

میخی دیگر بر تابوت نولیبرالیسم

ترجمه از «بهداد بردبار» روزنامه گاردین در صفحه معرفی کتاب خود به اثر تازه منتشر شده جوزف استیگلیتز پرداخته است. استیگلیتز، استاد اقتصاد دانشگاه کلمبیا و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۱ است. او همچنین از منتقدان صریح مدیریت پروژه جهانی سازی، اقتصاد بازار آزاد، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به شمار می رود. استیگلیتز علاوه بر این یک نویسنده موفق است و پیش از این نیز کتاب دیگر او با عنوان «چگونه جهانی شدن را کارآمد کنیم؟» (1) با استقبال خوبی از جانب خوانندگان روبرو شد و ۲ میلیون نسخه از این کتاب به فروش رفت. کتاب اخیر او «هزینه نابرابری، چگونه جامعه دو شقه ما آینده را تهدید می کند؟» (2) در این یادداشت مورد بررسی قرار گرفته است.  یونانیان باستان برای توصیف «میل یک ادامه‌ مطلب …

مروری بر برخی ابعاد فاجعه‌ی انسانی ناشی از تحریم‌ها در عراق

[دریافت نسخه PDF]    مقدمه خطر جنگ نزدیک تر از همیشه است. تجربه ی تاریخی ”جنگ های بشر دوستانه” ی دیگر در منطقه نشان می دهد که پروژه ای مشابه در مورد ایران هم اینک کلید خورده است و در امتداد تحریم های گسترده علیه مردم کشورمان، سایه ی مهیب جنگ نیز با سرعتی دلهره آور به ما نزدیک می شود. این در حالی است که بارقه های امید بخش خیزش مردمی سال 1388، افول کرده اند و با شدت یافتن سرکوب و اختناق حکومتی از یک سو، و فقدان بدیلی که بتواند از بن بست برساخته ی گفتمانِ غالب بر جنبش سبز گذر کرده و در سطح توده ها به سامان دهی مبارزات مردمی بپردازد از سوی دیگر، یاس و نومیدی را بر فضای اجتماعی – سیاسی ایران چیره ادامه‌ مطلب …

معرفی کتاب «آموزش ستمدیدگان» | اثر پائولو فریره | پراکسیس

مقدمه: کتاب «آموزش ستمدیدگان» (پائولو فریره)  از آن دسته آثاری است که مطالعه‌ی نقادانه آنها از سوی فعالین سیاسی، در پروسه‌ی مبارزات جمعی‌شان، می‌تواند سطح کیفی تلاش‌های آنها را ارتقا دهد. این کتاب خاص با تمرکز بر مکانیزم‌های سلطه‌ی نهفته در اشکال سنتی و رایج آموزش، الگوی بدیلی از کنش‌های ارتباطی خلاق را در جهت آموزش رادیکال ستمدیدگان طرح می‌کند. اهمیت این امر هنگامی قابل درک است که خیل عظیم ستمدیدگان و فرودستان را سوژه‌ی اجتماعی بالقوه‌ی هر تغییر رهایی بخشی بدانیم. بر این اساس در شرایط کنونی که سایه‌ی سنگین سکون و ترس و سرخوردگی بر فضای عمومی، تغییر فضای ذهنی جامعه را همچون ضرورتی برای ارتقای سطح مقاومت و مبارزات سازمان‌یافته‌ی مردمی نمایانده است، باید پذیرفت که در پاسخ به این ضرورت، کنش‌های ارتباطیِ فعالین سیاسی با بدنه‌ی ادامه‌ مطلب …