دریافت نسخه‌‌ی پی.دی.اف. کتاب
فرار از زندان، اوضاع سیاسی ایران و مبارزﮤ مسلحانه
مصاحبه با محمدتقی شهرام (۱۳۵۳)
تحریف و باژگونه نمایاندن تاریخ جنبش کمونیستی ایران، سوخت‌وسازهای درونی و کارنامه‌ی چهره‌های آن، یکی از کارکردهای دائمی و از جمله پروژه‌های هژمونیک و مستمر تمام جناح‌های حاکم در ایران اعم از اصول‌گرایان، اصلاح‌طلبان و نیز جریانات شبهه اپوزسیونی حکومت جمهوری اسلامی ایران نظیر نهضت آزادی و امتدادهای فرهنگی-مطبوعاتی آن ها در سه دهه‌ی اخیر بوده است. با نگاه به انواع کتاب‌ها، مجلّات و پرونده‌های منتشرشده حول تاریخ جنبش کمونیستی ایران، و با دقّت‌نظر نسبت به حجم جعلیات و محصولات رسا‌نه‌ایِ سیاسی و فرهنگی که به‌ویژه در یک دهه گذشته با تمرکز بر آرا و عمل‌کرد جریانات و گروه‌های مختلف کمونیست تولید و بازتولید شده است، می‌توان به اهمیت پروژه‌های ضدّ-هژمونیک از سوی کمونیست‌ها برای مقابله با این تهاجم گسترده پی برد، تهاجمی که هم‌دستی مجموعه‌ای از نیروهای سیاسی، ولو معارض با یک‌دیگر، در راستای ستیزه‌جویی با پاگرفتن و بالیدن گفتار، اندیشه و پراتیک کمونیستی را منعکس می‌سازد. در بطن این جدال، انتشار اسناد و متونی که میراث یگانه‌ی این تاریخ خون‌بار است و از متن مبارزات و جان‌فشانی‌های کمونیست‌ها در دوره‌های مختلف تاریخی برجای مانده‌اند، اهمیت استراتژیک و انکارناشدنی دارد. رجوع به این منابع گران‌قدر نه فقط برای نسل جوانی که آن دوران و بزنگاه‌های تاریخی را به‌طور بی‌واسطه‌ای لمس و تجربه نکرده است، بلکه برای تمام آن‌هایی مفید و حتی لازم است که دغدغه‌ی فراتر-رفتن از کلیشه‌ها، نا-راستی‌ها و لحظات غبارآلوده این تاریخ را دارند، و تا کنون تنها با واسطه‌ی روایت‌های کذب، ناقص یا انحرافی از سوی بازوان حکومت یا اندام‌واره‌های به‌اصطلاح فرهنگی‌شان با این تاریخ رویارو گشته‌اند.
کتاب «فرار از زندان، اوضاع سیاسی ایران و مبارزه‌ی مسلحانه: مصاحبه با محمدتقی شهرام» که اخیراً منتشر شده است، از جمله‌ی این اسناد درخشان است که در امتداد تعهّد ستودنی رفقای «اندیشه و پیکار» در جهت فراهم‌کردن امکان مواجهه‌ی بی‌واسطه با وقایع و چهره‌های جنبش کمونیستی ایران در اختیار علاقه‌مندان و جویندگان تاریخ معاصر قرار گرفته است. این کتاب، هم از جهت جزئیات فنّیِ فرار تاریخی تقی شهرام، ستوان امیرحسین احمدیان و حسین عزّتی کمره‌ای از زندان ساری و شکستن تصوّر باطل غیر-قابل‌گریز بودن زندان‌ها و نفوذناپذیر بودن دستگاه امنیتی-اطلاعاتی ساواک، شرایط زندان‌ها و زندانیان سیاسی در آن دوره، و نیز تحلیل اجتماعی-سیاسی و طبقاتی جامعه ایران در آن مقطع تاریخی اهمیت به سزا دارد، و هم بدین سبب که داده‌های ارزشمندی را درباره‌ی خودسازی و سلوک نیروهای انقلابی در شرایط ویژه‌ی مبارزاتی برجسته می‌کند. از این رو می‌توان این مصاحبه را هم زمان متنی آموزشی دانست که با هدف انتقال تجربیات مبارزاتی توسط این رفقا، احتمالاً در نیمه‌ی دوم سال 1353، تدوین شده است. از سوی دیگر، انتشار اسنادی از این دست، در شرایطی که محصولات فرهنگی شامل فیلم‌های سینمایی سفارشی، برای دامن‌زدن به تبلیغات ضدّ-کمونیستی همچنان در دستور کار حکومت ایران قرار دارد و نشریات و مجلّات نفتی و اقماری دستگاه امنیتّی نیز دستی در پروژه‌ی تاریخ‌سازی و تخریب تاریخ کمونیستی می‌جنبانند، ضروری و روشنگر به نظر می‌رسد.
از این رو، با توجه به آن چه پیشتر گفته شد، ما نیز به سهم خود از انتشار این سند ابراز خرسندی می‌کنیم و امید داریم که انتشار چنین اسناد و متونی بتواند از یک سو بر غنای سنّت‌های انقلابی و مبارزاتی ما بیفزاید، و از سوی دیگر نیروهای کمونیست را در بازخوانی و ارزیابی میراث مبارزاتی رفقای کمونیستی که بر دوش تک‌تک آنان ایستاده‌ایم، هرچه پرتوان‌تر سازد.
پراکسیس، آذر ۹۵